“Alışverişte tane dönemi”

Karar gazetesinin manşetinde, “Alışverişte tane dönemi” başlıklı haber yer aldı. Haberde şu ifadeler kullanıldı:

“Enflasyonda düşüş yine kağıt üstünde… Yıllık oran tabelada yüzde 50 olarak duyuruldu. Ancak Türkiye hayat pahalılığında Avrupa birincisi oldu, ‘taneyle soğan, gramla et’ dönemi başladı. Hazine Bakanı’nın ‘Enflasyonu isabetli adımlarla gerilettik’ söylemi karşısında ‘Seçime tek haneyle gireceğiz’ vaadi hatırlatıldı. Emsali görülmemiş fiyatlara ‘Cüzdan artık hamasi söylemle dikiş tutmuyor’ tepkileri yükseldi.

Verileri tartışma konusu olan TÜİK, enflasyonun yüzde 50.5 seviyesinde gerçekleştiğini duyurdu. Hazine Bakanı Nebati ‘Attığımız isabetli adımların etkisiyle enflasyon geriledi’ dedi. Ancak yıllık oranı ENAG yüzde 112 olarak açıkladı. Disk Ar da AK Parti hükümetleri döneminde gıda fiyatlarının yüzde bin 749 arttığını kaydetti. Türkiye enflasyon sıralamasında Avrupa’da birinci, dünyada 10’uncu ülke haline geldi.

Uyarılara kulak tıkayan anlayışla oluşan tabloda vatandaş taneyle alışverişe başladı. TÜİK’in hesaplama yöntemi yine gündeme gelirken istatistik kurumunun ‘fiyatı en çok artan ürünler’ listesinde soğanın olmadığını dikkat çekildi. ‘Enflasyon yüzde 50’yse süt, yumurta niye yüzde 200 zamlandı?’ sorusu dile getirildi. Uzmanlar da ‘Faiz sebep’i işaret etti: Bir kilo peynirin 200 TL olduğu gerçeğini halının altına süpüremezsiniz.

Hazine Bakanı’nın 2022’deki ‘Seçime tek haneli enflasyonla gireceğiz’ sözleri gündem oldu. ‘Özür dileyeceğine başarıyı anlatıyor’ tepkileri paylaşıldı. Pazarcı esnafının ‘Karpuzu bölüp veriyoruz. Artık Japonya gibi pakette tane tane ürün satacağız’ sözleri ise sahadaki durumun özeti oldu.”

“Tam gaz batış!”

Birgün gazetesi manşetinde, “Tam gaz batış!” başlıklı habere yer verdi. Haberde şöyle denildi:

“TÜİK’e göre 2023 yılı mart ayında tüketici fiyatları yüzde 2,29 arttı. Böylelikle yıllık enflasyon yüzde 50,51’e geriledi. Bu verilerin yurttaşın çarşıda pazarda karşılaştığı manzaraya uymadığı ortada. Öncelikle İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) Ücretliler Geçinme Endeksi arasındaki makas giderek açılıyor. Mart ayında İTO endeksi aylık yüzde 2,95, yıllık ise yüzde 73,02 artış gösterdi. Böylelikle arada yıllık yüzde 22,5 gibi sepetler arasındaki küçük farklılıklarla açıklanamayacak bir fark oluştu. Ayrıca birbiriyle çelişen veriler de söz konusu. Örneğin İTO’ya göre giyim harcamaları aylık yüzde 5,32 sıçrama gösterirken, TÜİK’e göre giyim ve ayakkabı yüzde 1,92 düştü.

Aynı çelişkili durum üretici fiyatlarında da gözleniyor. İTO’nun Toptan Eşya Fiyatları Endeksi aylık yüzde 4,96 artışla, yıllık yüzde 74,22’lik bir oranda yükseldi. Buna karşın TÜİK’in Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi(Yİ-ÜFE) aylık sadece yüzde 0,44 kıpırdadı, yıllık değişim de yüzde 62,45 oldu. Burada da İTO ile TÜİK arasında yüzde 10 civarında bir açı oluştu. Geçmiş yıllarda TÜİK’in verilerinin böyle şüphe ile karşılanmadığı dönemlerde de, farklı bileşimdeki sepetler kaynaklı küçük oynamalar gözlemlense de, böyle geniş makaslar görülmezdi.

Ekonomi yönetimi 14 Mayıs seçimlerine kadar enflasyonu yüzde 40’ın altına çekmeyi amaçlıyordu. Nitekim, 2023 yılı için TCMB Ocak 2023 Enflasyon Raporu’nda yüzde 22,3 oranında şaka gibi bir enflasyon öngörüsü söz konusuydu. Ancak tüm manipülasyonlara rağmen yılın ilk 3 ayında tüketici fiyatları yüzde 12,52 artarak şimdiden TCMB’yi tekzip etti.”

“Yoksullukta rekor”

Cumhuriyet gazetesi manşetindeki, “Yoksullukta rekor” başlıklı haberinde, “İktidarın yanlış ekonomi politikaları yurttaşı yoksulluğa mahkum etti. Güvenilirliğini yitiren TÜİK’in verileri de enflasyonu gizlemeye yetmedi. TÜFE’de mart ayı artışı yüzde 2.29 oldu, yıllık enflasyon yüzde 50.51’de kaldı. Martta en fazla zam yüzde 19.9 ile dana eti ve yüzde 11.16 ile yumurtaya geldi.

Ekonomideki gerçek veriler çok farklı. ENAG, mart ayı enflasyon artışını yüzde 5.08 olarak hesapladı. 12 aylık artış oranı ise yüzde 112. 51. DİSK-AR’a göre ise en yoksul yüzde 20’lik kesimin gıda enflasyonu yüzde 100.2 oldu. 20 yıllık AKP iktidarı döneminde gıda enflasyonu yüzde 1749 arttı” ifadelerine yer verdi.

“Sarayın enflasyonu ile sokağınki çok farklı!”

Evrensel gazetesinin manşetinde, “Sarayın enflasyonu ile sokağınki çok farklı!” başlıklı haber yer aldı:

“Türkiye İstatistik Kurumu mart ayı enflasyon rakamını aylık yüzde 2,29, yıllık 50,51 olarak açıkladı. Aynı dönem bağımsız araştırma grubu olan Enflasyon Araştırma Grubuna (ENAGRUP) göre aylık oran yüzde 5,08, yıllık enflasyon ise 112,51. Arada 62 puanlık bir fark var. Aradaki uçurum, ‘Sokağın hissettiği enflasyonla Sarayın talimatla açıklattığı enflasyon arasında 62 puan fark bulunuyor’ eleştirilerini beraberinde getirdi.

Tüketici fiyatları bazında martta en fazla fiyat artışı yüzde 19,90 ile dana etinde gerçekleşti. Onu yüzde 15,16 şarküteri ürünleri, yüzde 11,16 ile yumurta ve yumurta ile ilgili ürünler izledi. TÜİK tarafından yayımlanan resmi ortalama enflasyon oranları farklı gelir gruplarının gerçeğini yansıtmıyor. Resmi ortalama enflasyon oranları düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değil. 

TÜİK’in ham verilerinden yararlanarak emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği gıda enflasyonunu hesaplayan DİSK-AR şu verileri paylaştı: Emeklilerde gıda enflasyonu: Yüzde 86,5! En düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 87,5! En yoksul yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 100,2! Bu verileri paylaşan DİSK-AR, ‘Yaptığımız hesaplamaya göre emeklilerin ve dar gelirlilerin gıda enflasyonu yüzde 87-100 aralığında seyrediyor’ açıklamasını yaptı.”