Gazetecilik için yeni bir blokzincir projesi: Publiq

 
 
Blokzincir teknolojisini gazetecilik için kullanmaya çalışan bir proje daha ortaya çıktı: Publiq. Mashable, 2017’nin en dikkat çeken blokzincir projeleri arasında Publiq’i de saymıştı. Özellikle fake news’a karşı mücadele etme amacında olduğu için.
 
Kendini kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak tanımlayan Publiq, içerik yayıncılığı için yeni ve merkezî olmayan bir ortam yaratmak amacıyla blockchain (blokzincir) teknolojisini kullanıyor. Hedefini medya sektörünün merkezîleşmiş mülkiyet yapısını atlatarak, yazarlara herhangi bir dış müdahale olmaksızın içeriklerini yayınlama özgürlüğü vermek olarak tanımlıyor. Teknoloji merkezî olmayan bir sisteme dayandığı için içeriklerin siber saldırıya uğraması da imkânsızlaşacak. Yine bu teknoloji gereği tüm süreç herkese açık blokzincilerinde depolanacağından yayın sürecinin her aşaması şeffaf bir şekilde görülebilecek.
 
Gelir modeline gelince, platform, PBQ adını verdiği kripto para birimi gibi çalışan bir token kullanacak. PBQ token’ları 15 Kasım’da satışa çıkacak. Açılış fiyatı olarak 1 PBQ 0.00001 BTC (Bitcoin) olarak belirlenmiş. PBQ ile çevrimiçi ödeme yapılamayacak, ana işlevi yayın sürecine katılan herkese reklam gelirlerini uygun bir şekilde dağıtmak olacak (Reklam hedeflemelerinde ise yapay zekâ kullanılacak).
 

Okuyucular içeriği Facebook’taki gibi beğenecek, paylaşacak ya da bildirecek. Bu da yazarlara bir itibar puanı verecek. İtibar puanının yüksekliği içeriğin daha çok yayılmasında ve gelir etmede önemli olacak. Tüm süreç kripte edildiğinden Facebook’taki gibi beğeni ya da paylaşım sahtekârlığı vb olamayacak. PBQ madenciliği yapanlar, içerik depolamaya yardımcı olanlar ve yazarlar gelirin dağıtılacağı üç önemli aktör olacak. Sistemin işleyişinin daha ayrıntılı bir şekilde (İngilizce) incelemesini burada bulabilirsiniz. Şu anda iki Alman sitesi test yayınında. Başka yayınların da yakında test yayınına katılacağı bildiriliyor.
 
Proje geliştiricilerinin olumlu olarak gördüğü bir durum ise o kadar da olumlu olmayabilir:
 
Blokzincir teknolojisini kullanıyor olmak bir içerik yayınlandıktan sonra hiç kimsenin içeriğin herhangi bir aşamasında değişiklik yapamayacağı anlamına da geliyor. Platform, orijinal içeriğe eklenecek bir güncelleme yayınlamaya izin verse de, orjinal içerikteki herhangi bir yazım hatası veya gerçek hatalar düzeltilemiyor.

Sürecin şeffaflığı bakımından olumlu gözükse de okuyucunun tüm bu süreci takip edip etmeyeceği bilinmediği gibi her zaman güncellemeleri görmeyeceği düşünülebilir. İçerikle ilgili tüm bilgiler blokzincirinde sonsuza kadar saklanacağından hatalı versiyonlarından burada kalacağını unutmamak gerek. Yine bu yüzden sahte haber yayıncılarının platforma sızması durumunda bu sefer de bunların kalıcı olarak yerleşmesi mümkün olabilir.
 
Gazetecilerin ve herhangi bir vatandaşın kendi kanallarını oluşturabilip, istedikleri her şeyi, herhangi bir dilde ve herhangi bir konuda yayınlayabilmeleri ve bundan para kazanabilme ihtimalleri güzel bir fikir olarak gözükse de Civil’de gördüğümüz kadar editoryal bir hazırlığın burada yapılmadığını görüyoruz.
 
Civil, editoryal süreci bir kurulun yanı sıra işbirliği yaptığı kurumlara bırakmış durumda. Publiq ise bağımsız bireysel gazetecileri hedeflediğinden bunu yapmıyor. İçeriğin depolanmasına yardımcı olacak herkes ödüllendiriliyor. Yapay zekâ ile birbirine zıt görüşlerin/içeriğin okuyucuya sunulacağı ve böylece okuyucunun karar vereceği varsayılıyor. Sırf teknolojiye dayanarak toplumsal bir sorunu çözme çabasını burada da görüyoruz.
 
Amaçları arasında sahte haberlerle mücadele etmek olan bir platformun tam da sahte haberlerin sığınağı hâline dönüşmesine yapay zekâ engel olabilecek mi göreceğiz (Journalism.co.uk sitesi de benzer kaygıları taşıyor…).
 
P.S. Son yazımda bahsettiğim Civil ile ilgili uzun bir yazı ve söyleşi burada bulunabilir.
Civil geçtiğimiz günlerde Associated Press ile de bir anlaşma imzaladı.