Çin ve ABD, panda diplomasisine dönüyor

Çin, ABD ile ilişkilerde “yumuşak gücünü” devreye sokarak, “panda diplomasisine” yeniden ön plana çıkarmaya karar verdi. ABD’deki Çin Büyükelçiliği’nden yapılan açıklamaya göre, Çin Yaban Hayatı Koruma Derneği, Kaliforniya’daki San Diego ve İspanya’daki Madrid Hayvanat Bahçeleri ile “uluslararası dev panda koruma işbirliğinde yeni bir tur için” anlaşmalara vardı.

Çin Büyükelçiliği’nin açıklamasına göre, ayrıca Washington D.C.’deki Ulusal Hayvanat Bahçesi ve Avusturya’nın Viyana kentindeki Schönbrunn Hayvanat Bahçesi ile de görüşmelerde bulunuluyor.

Anlaşma, iki ülke arasında bir diplomasi jesti olarak Çin’in Amerikan hayvanat bahçelerine panda ödünç vermesi geleneğinin devam etmesini sağlayacak. İki ülke arasındaki “panda diplomasisi”, ABD Başkanı Richard Nixon’un 1972’de Çin’e yaptığı tarihi yolculuktan sadece iki ay içinde, yirmi yıldan fazla süren gerilimin sonlanmasının sembolü olmuştu. O dönemde, 18 aylık bir panda çifti, Ling Ling ve Xing Xing, Çin Başbakanı Zhou Enlai tarafından Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderilmişti. O zamandan beridir de, Çin’in pandaları ABD’deki hayvanat bahçelerine ödünç veriliyor. Son birkaç yılda çok sayıda pandanın ABD’den Çin’e geri alınması, “panda diplomasisinin” sona erdiği iddialarını beraberinde getirmişti.

San Diego Hayvanat Bahçesi yetkilileri Associated Press’e, yaz sonu gibi  2024 yaz sonunda, biri erkek diğeri dişi iki ayının gelmesinin beklediklerini söyledi. ABD Kongre Araştırma Servisi’nin 2022 tarihli bir raporuna göre, hayvanat bahçeleri genellikle iki panda için yılda 1 milyon ABD doları tutarında bir ücret ödüyor ve bu meblağ da Çin’in, bu türün neslinin korunma çabaları için harcanıyor.

Mucidi Tang Hanedanlığı

“Panda diplomasisinin” yüzlerce yıllık tarihi var: Milattan Sonra 618’den 907’ye kadar hüküm süren Tang Hanedanlığı da, pandaları “diplomatik armağanlar” olarak yolluyordu. 1950’lerde de, Başkan Mao’nun, Kuzey Kore ve Sovyetler Birliği’nin de aralarında bulunduğu ülkenin komünist müttefiklerine hediye olarak pandalar göndermişti.

Mao’dan sonraki dönemde “Kültürel Devrim” sona ererken, panda diplomasisi, ABD ile ilişkilerin kurulduğu Nixon döneminde Çin’in “reformu ve Batı dünyasına açılmasının” sembolü oldu. Ancak, Nixon dönemi pandaların ilk kez Çin’den ABD’ye geldiği zaman değildi: 1941’de Çin’in lideri Chiang Kai-shek, ülkenin Japonya ile savaşı sırasında Çinli mültecilere yardım ettiği için “teşekkür amacıyla” ABD’ye pandalar hediye etti.

Yazıda hikayesinin anlatıldığı pandalı sigara tenekesi. Kaynak: Nixon Başkanlık Kütüphanesi ve Müzesi.

ABD Başkanı Nixon’ın kızı, Julie Nixon Eisenhower’ın aktardığına göre, babası ve Çin Başbakanı Zhou Enlai ile akşam yemeği yerken, masada üzerinde iki panda olan bir sigara kutusu olduğunu fark etti. Zhou’ya, pandaları kastederek “Çok tatlılar değil mi? Onları çok seviyorum” dedi. Zhou da, “Onlardan size vereceğim” diye yanıt verdi. Nixon, “Sigara mı takdim ediyorsunuz?” diye sordu. “Hayır” dedi Zhou. “Pandalar.”

Bugün, o sigara kutusu, Nixon Başkanlık Kütüphanesi ve Müzesi’nde sergileniyor. ABD’ye Nixon döneminde gönderilen pandalar Ling Ling ve Xing Xing, ömür boyu Washington’da kaldılar. Ancak, 1984’ten beri Çin, pandalarını sadece “ödünç” veriyor. Ülke dışında doğan pandalar da, Çin vatandaşı sayılıyor ve dört yaşına gelince ülkeye dönüyorlar.

Kültürel çatışma yaşayan pandalar

ABD’de doğup da hayatta kalan ilk panda bebekler, Mei Lun ve Mei Huan, Atlanta’dan ülkelerine döndüklerinde “kültürel çatışma” yaşamışlar. Çin’in People’s Daily gazetesinin yazdığına göre, Çince anlamadıkları için kendileriyle İngilizce konuşulması gerekmiş. İngilizce komutlara yanıt veren ve İngilizce konuşulunca tepki veren Mei kardeşler, Amerikan menşeli krakerlerden başka bir şey de yemeyi reddetmişler. Bakıcıları, Chengdu’daki Dev Panda Araştırma Üssü’ne yerleştirilen Mei’lerin bambu ve elma gibi yediklerine Amerikan krakerleri karıştırmak zorunda kalmışlar. Amerika doğumlu pandalar, su içerken bile yanına kraker istiyormuş.

San Diego Hayvanat Bahçesi’nin 1996-2019’da pandalara ev sahipliği yaptığı dönemde, altı panda doğmuştu. Bu deneyim de, San Diego’yu panda araştırmaları konusunda oldukça birikimli ve uzman hale getirdi. Bu nedenle, San Diego için de, pandaların dönüşü gerçekten de büyük bir olay.

Çin’de doğal ortamlarında yaşayan1864 panda var. Dünya genelinde hayvanat bahçeleri ve özel bakım merkezlerinde de, 600 kadar panda bulunuyor. Şu an Çin’in 20’den fazla ülkeye ödünç verdiği en az 65 panda bulunuyor. Tahmin edilebileceği gibi, Çin’in “milli hayvanı olan” pandaların neslinin tükenmesi, bu ülkenin çabalarıyla önlendi. 2016’da da, “nesli tehlike altında” olmaktan çıkarıldılar.

Etiketler: abd, çin, nixon, panda