“Araştırmaya dayalı kaliteli içerik fonlama gerektirir”

 
Glenda Nevill’in Index On Censorship’taki (2014)[1] makalesinin ana fikri bu yazının başlığı. Nevil yeni yeni ortaya çıkan araştırmacı gazetecilik kurumlarını incelemiş yazısında. Bu arada da Avustralyalı gazeteci ve akademisyen Julie Posetti’nin altını çizdiği üç unsuru belirtmiş: 1) Araştırmacı gazeteciliğe aç bir kamuoyu var. 2) Reklam satışlarını (ve web trafiğini) video ürünleri yönlendiriyor. 3) Bir geçiş sürecindeyiz. Geleneksel medyadan yeni medyaya doğru evrim devam ediyor (s. 63).
 
Ortaya çıkan bazı kurumsal örneklere gelince:
 
Güney Afrika’da saygın bir gazete olan Mail & Guardian (M&G) gazeteden bağımsız bir araştırmacı gazetecilik kuruluşunun açılmasına öncülük etmiş: AmaBhugane. 2010’da açılan merkez Devlet Başkanı Jacob Zuma’nın kendi evi için yaptığı 22 milyon dolarlık harcama gibi birçok haberin yapılmasına kaynaklık etmiş. Aslında AmaBhugane kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. M&G gazetesi buranın sahibi değildir. Gazete merkezin masraflarının üçte birini öder ki bu daha çok merkezde çalışan 12 kişinin ve 3 stajyerin maaşlarıdır. Yaklaşık 755 bin dolarlık bütçe altı ayrı vakıf/dernek tarafından karşılanır.
 
Hollanda merkezli çevrimiçi gazete De Correspondent’in başarısı dikkat çekicidir. Yaratıcı ve inovatif gazeteciliğin iyi örneklerinden olan gazetenin sahibi okuyuculardır.
Gazetenin tüm fonlamasını okuyucular yapar. Gazetenin kurucularından Rob Wijnberg daha az spektaküler olan ama gündelik hayatlarımızda daha belirleyici olan “yeni”nin peşinde gazetecilik yapmak istediklerini söyledikten sonra kreatif ajans Momkai’den destek istemiş. Ajans da 15 bin kişi 80 dolar civarında ödeme yapsa ortaya çıkacak platformu inşa edebileceklerini bildirmiş. Wijberg televizyonda bunun için destek istemiş, sonuçta De Correspondent 2013 Eylül’ünde kurulmuş. Şu anda 34 bin okur yılda kişi başına 80 dolar gazeteye destek veriyor. Sitede reklam yok. Birçok özgün habere kaynaklık etmiş bir gazete bu şekilde varolmaya devam ediyor.
 
De Correspondent’ın başarısını gören bir grup Alman gazeteci de Krautreporter’ı çıkarmaya başlıyor. Kendisini günlük dergi olarak tanımlayan site “reklamsız, internet için üretilen ve okuyucuları tarafından fonlanan” bir haber kuruluşu olarak haberlerin arkaplanına baktığını söylüyor. Yaklaşık 30 gazeteci istihdam eden siteye 15 bin kişi ayda 5 Euro ya da yılda 60 Euro destek veriyor.
 
Google ve IPI (International Press Institute)’nin birlikte düzenlediği bir haber inovasyon yarışması sonucunda ortaya çıkan Contributoria da iyi örneklerden biri. Kitlesel fonlama modeline dayanan ve Ocak 2014’te yayın hayatına başlayan sitede yazarlar haber fikirleriyle başvuruyor, moderasyondan geçen fikirler oylamaya. Destekçi kitle hangi haberlerin yapılması gerektiğine karar veriyor. Destekçilerin ödediği paralar bir havuzda toplandıktan sonra oylama sonuçlarına göre fonlama yapılıyor.
 
Son olarak Hindistan’dan bir örnek. Hindistan merkezli Newslaundry de reklama dayanmayan ve okuyucuların desteğiyle ayakta kalmak isteyen bir platform olmak için harekete geçmiş. “Özgür haber için ödüyorum” kampanyasıyla aylık 1 sterlinden başlayan ödeme önerileri yapılmış…

Etiketler: araştırmacı gazetecilik, de correspondent, erkan saka, glenda neville, julie posetti, krautreporter, mail guardian, newslaundry, okur platformları, reklamsız gazetecilik