Çin’de 2021 sürprizli sona erdi

Hu Xijin (胡锡进), Çin’in en “medyatik” isimlerinden biri. Yakın zamana kadar da Komünist Parti’nin İngilizce yayın organlarından biri olan Global Times’ın yayın yönetmeniydi. Ancak, Hu’yu meşhur kılan, sosyal medyadaki aktiviteleri. Kimilerinin çok sevdiği, kimilerinin de nefret etmeye doyamadığı Hu, muhakkak ki “renkli” bir kişilik. 

Kendi kendine öğrendiğini söylediği İngilizcesiyle, özellikle ABD’ye sosyal medya üzerinden sert eleştiriler yöneltmeyi çok seven Hu, Çin’in en uzun süre görevde kalan medya yöneticilerinden biriydi. 2005’te Global Times’ın başına geçen Hu, özellikle Donald Trump’ın ABD başkanlığında Çin’i hedef yapması ile ülkesinde artan milliyetçiliğin sesi olmuştu. “Ateşli” ve kavgacı paylaşımlarıyla dünya genelinde dikkat çeken Hu’nun Çin’in Twitter’ı Weibo’da 24 milyon ve Twitter’da da 460 bin takipçisi var. Yakın zamanda The Guardian gazetesinde hakkında “Çin’in troll kralı” başlıklı profil yazısı çıkan Hu, 16 Aralık’ta sürpriz biçimde görevinden istifa ettiğini bir Weibo mesajı ile paylaştı. 61 yaşındaki gazeteci, “Yaşlı Hu’nun emekli olma zamanı geldi” derken, Global Times’da yorum yazmaya devam edeceğini ve Komünist Parti’nin medya çalışmaları için elinden geleni yapacağını da sözlerine ekledi. 

Hu’nun yerine Komünist Parti Merkez Komitesi’nin yayın organı Halkın Günlüğü’nün yorum bölümünün eski editörü Fan Zhengwei’nin geçeceği söyleniyor. Daha doğrusu, Global Times’da “Yönetim Kurulu Başkanı” ve “Başkan” adlı iki yeni makam yaratıldı ve Fan da, Hu’nun “emekliye ayrılması” ile beraber bu görevlere getirildi. 

Hong Kong’da yayınlanan Tsingtao gazetesi, Hu’nun “emekliye ayrılmasının” ardında, “Global Times’da gazetenin siyasi rehberliğinin güçlendirilmesi isteğinin” yattığını öne sürdü. Bazı yorumcular ise, Hu’nun tenis yıldızı “Peng Shuai tartışmalarında” fazla girişken davranmasının Komünist Parti’nin üst düzeyinde tepki çektiğini iddia ediyor. Dünya sıralamasının zirvesinde yer alan Çinli tenis oyuncusu Peng Shuai, Komünist Parti’nin üst düzey isimlerinden, eski başbakan yardımcısı Zhang Gaoli hakkında cinsel taciz iddialarında bulunduktan sonra, bu paylaşımı ve kendisi sırra kadem basmıştı. Peng ile ilgili tartışmaya Dünya Kadınlar Tenis Birliği (WTA) de taraf olmuş ve Çin’deki faaliyetlerini askıya almıştı. Peng konusuna taraf olanlardan biri de Hu Xijin idi. Hu, Twitter’dan yaptığı İngilizce paylaşımlarla, Peng’in kaybolmadığını savunarak, tenisçiyi Pekin’de arkadaşlarıyla yemek yerken gösteren kayıtları paylaşmıştı. Hu’nun Peng konusunda “dünya ile halkla ilişkiler çalışmasını, Global Times’daki ofisinden yürütmeye çalıştığı” ile ilgili de eleştiriler yapılmıştı. Her halükarda Hu’nun İngilizce sosyal medya müdahaleleri, Peng ile ilgili tartışmaları yatıştırmak bir yana alevlendirmişti. 

Xinjiang’da politika değişikliği mi?

Hu’nun emekliliği dışında 2021, Çin siyasetinde başka sürprizlerle de kapanıyor. 25 Aralık 2021’de yapılan açıklamada Xinjiang’ın Komünist Parti liderliğinde değişikliğe gidildiği belirtildi.  Xinjiang’daki insan hakları ihlallerinin başlıca sorumlusu olarak Chen Quanguo görevinden alındı. Politbüro’nun en tartışmalı üyesi olarak nitelenebilecek Chen, 5 yıldır Xinjiang’daki en üst düzey isimdi. Geçtiğimiz sene de, ABD hükümeti tarafından Uygurlara yönelik ihlaller dolayısıyla “yasaklılar” listesine alınmıştı. 

Çin politikasında genelde Chen gibi bir bölgenin üst düzeyinde yer alan isimlerin resmen başka bir göreve atanmadan veya bir makama getirilmeden yerlerine başkasının getirilmesi pek söz konusu olmuyor. Resmî haber ajansı Xinhua’da yer alan açıklamada, Chen’e başka bir görev verileceği söyleniyor ama bu görevin ne olacağı belirtilmiyor. 

Chen’in görevden alınması kadar yerine geçirilen kişinin kim olduğu önemli. Ülkenin ekonomik olarak en gelişmiş yerlerinden biri olan Guandong’un 2017’den beri Valisi olan Ma Xingrui getirildi. Aynı zamanda ülkenin en iyi bilim insanlarından biri olarak bilinen Ma, bir uzay mühendisi. ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi’nin onayladığı ve Joe Biden’ın da imzaladığı yasa uyarınca, Xinjiang’dan ithal edilen malların artık zorla çalıştırılan işçiler üretilmediği kanıtlanmak zorunda. Yurtdışı bağlantıları ve tecrübesi de olan Ma’nın atanmasını, Komünist Parti’de Xinjiang konusunda imaj ve tutum değişikliğine gidildiği yönünde yorumlayanlar da var. 

Çin lideri Xi Jinping’in babası Xi Zhongxun’un, Komünist Parti Sekreterliği’nde “Xinjiang, Tibet ve dini” konulardan sorumluyken, 1985’te şu görüşleri paylaşmıştı: 

“Tarihe baktığımızda sayısız gerçek, dini meseleleri ele alma konusunda politikalarımız ne kadar katı ve esneklikten uzak olursa, pratikte din o kadar bastırılırsa, işler kişinin isteklerine ters düşerse; hedeflenenin tam tersi bir sonuç ortaya çıkıyor.”

Xi’nin baba Xi’nin yolunu izlemesi de söz konusu olabilir mi;2022’de Çin’in önündeki konulardan biri de bu olacak.