Umudumuz, umutsuzluk adına inadımızdır

İlk bakışta basit gibi görünse de aslında anlamı büyük ve derinlikli hayat dersleri vardır. Adı üzerinde, ders, yani deney ve deneyimler sonucunda edinilmiş bir bilgi ve hem, bazen de ağır bedeller göğüslemek gerektirmiştir.

Misal, “üç günlük dünya” derdi büyüklerimiz. Genellikle ve herhangi bir nedenle yersiz hırs yaptığımızda, incir çekirdeğini doldurmayacak gerekçelerle bazen en yakın arkadaşlarımızla küstüğümüzde, kavga ettiğimizde, “üç günlük dünya” diye başlayan nasihatler dinlerdik onlardan. Bir kulağımızdan girip diğer kulağımızdan çıksa da…

Malum, belli bir yaşa gelince “ruhumuz genç” türü teselli klişeleri düşmez oluyor insanın dilinden. Uzun zaman sonra karşılaştığımız arkadaşlar oluyor ve “kilo almışsın, saçların dökülmüş, hiç değişmemişsin valla” babında bir hasbihalin ardından, sözü bağladığımız cümle oluyor bu; “ama ruhumuz genç.” Solculuk zamanlarından arkadaşlarla konuşurken ise, duruma göre bu klişe, “ruhumuz Dev-Gençli” de oluyor…

Galiba, istisnalar vardır elbet ama yaş “kemale” ermeden “üç günlük dünya” cümlesindeki derinliğin sırrına ermek mümkün olamıyor.

Oysa, daha önce de bir yazımda üzerinde durmuştum, çıkar, bencillik, düşkünlük; insanlığımızdan, insanîliğimizden eksilişimizdir, hayattan yana bozulduğumuz ve değerlerimize sırt çevirmemizdir…

Üç günlük dünya, bir “her şey gelir, geçer” dersidir hayatın; baki olan, hayata dair geride bıraktığın insanların hafızasındaki izler…

Her şey gelir, geçer… Sende kalan, iyiliğe, güzelliğe, insanlığa dair yaşadıkların, bundan sebep kendini iyi hissettiğin, insanlığını hissettiğin, yaşadığını hissettiğin anlar duygusudur; gayrısı, hikâyenin çarnaçar iç çekerek hayıflandığın beyhude kısmı…

Yaşadığını hissettiğin, insanlığını hissettiğin; insanlığımızı tutsak eden baskı ve zulüm düzenlerine, zorbalığa karşı direndiğin, boyun eğmediğindir…

Yaşadığını hissettiğin, insanlığını hissettiğin; yıllar, yollar, uzaklıklar tanımayan duyguların akışında, umutların özlem, özlemlerin hayal ve hayallerin gerçeğe galebe çaldığı bir kalp çarpıntısıdır…

İnsanlığından ve yaşıyor olmaktan yana biriktirdiğin iyiliklerdir, bu uğurdaki çabandır, terk-i diyar ederken yüzünde belirecek gülümsemenin sırrı. Nâzım’ın dediğince, “yaşadım” diyebilmek için…

Ve aşktır evet, insan olmanın en güzel hali… Aşktan anladığın, bir büyük “yaşadım” diyebilmek destanı ise eğer…

“Herkesin bedeni aynı toprağa karışacak”

Toprağı bol olsun, uzun boylu, heybetli, uzun beyaz sakallı, nur yüzlü, boynunda 38’den kalma bir mermi taşıyan ve yaz kış başında sarığı, sırtında Rus harbinden kalma rengi solmuş kalın paltosu eksik olmayan rahmetli dedem de Türkçe, Kirmançki karışık, “Bir gün” derdi, “herkesin bedeni aynı toprağa karışacak.”

Herkesin bedeni, aynı toprağa karışacak… Bu cümledeki bilgeliğin sırrına ermek, hayatın inişli çıkışlı, sarp engebeli, dolambaçlı yollarında sınanmış ömürler bedelidir…

Umutlu olmak…

Adorno, Minima Moralia’da, “İdealin hemen arkasında hayat durur” der. Değil midir ki ideallere can veren, kan veren, hayat veren o ideallerin gerçekleşmesine adanmış ömürlerdir. Hiçbir ideal, hiçbir iddia, söz veya dava yoktur ki kendi başına bir anlamı, değeri olsun; söz, uğruna yaşanası  bir dava demek ise eğer…

Bilen bilir, Munzur’dan bir tas su içmek, bir kavl-i karar eylemek biçimidir Dersim’de; sözdür, arınmak, kavilleşmek ve ikrar…

Tarih, sözünün sahibi olanların eylemidir; sözünü çiğneyenlerin, sözünün üzerinde oynaşanların değil. Tarihe karşı bir sorumluluk hissediyorsanız eğer…

Bu yazının özlü sözü Frankfurt Okulunun Adorno gibi bir diğer çilekeş kuramcısı, Nazi faşizmine teslim olmaktansa ölümü yeğleyen Walter Benjamin’den: “Eğer elimizde umut diye bir şey hala kalmışsa, bu, umutsuzluk adınadır.”

Ne zaman umutsuzluk ile kararırsa yüreğiniz, aklınızda olsun: Umutsuzluk, daha fazla umutlu, daha fazla dirençli ve daha büyük inatçı, inançlı olmak gerekçesidir…

Etiketler: Adorno, umut, umutsuzluk, Walter Benjamin