“Hakikat Zamanı!” çalışmasında üçüncü dönem

Medyada dezenformasyon ve yanlış bilginin yayılmasına karşı P24’ün UNESCO ortaklığıyla sürdürdüğü “Hakikat zamanı!” çalışmaları üçüncü yılına girdi. Building Trust in Media in South East Europe and Turkey (Güney Doğu Avrupa ve Türkiye’de Medyaya Güven İnşa Etmek) adlı Avrupa Birliği destekli geniş çaplı bölgesel projenin Türkiye ayağını oluşturan çalışmada 2020 yılında bilgi doğrulama eğitimleri ile başladı. Pandemi nedeniyle çevrimiçi olarak düzenlenen eğitimlerin ardından medyada yanlış bilginin yaygınlaşmasının sebeplerine ve çözüm yollarına ilişkin mülakatlara dayalı bir rapor yayınlandı.

İki yıldır devam eden çalışmanın üçüncü ve son faslında, raporda yer verilen saptamalara dayalı olarak medyada yanlış bilginin yaygınlaşmasının önlenmesine yönelik pilot uygulamaları hayata geçirmek hedefleniyor. Bu çerçevede P24, UNESCO’nun tanıdığı imkânlarla T24’ün de aralarında yer aldığı haber mecralarına beş ay boyunca bilgi doğrulama desteği sağlayacak. 

Haber içeriklerine dış denetim uygulayan doğrulama kuruluşlarının aksine, haber odalarıyla ortak çalışma esasına dayalı bir bilgi kontrolü pratiği benimsenecek. Böylece, paydaş haber mecralarındaki gazetecilerin kontrol edilecek bilgilerle ilgili karar verme sürecine dahil edilmesi ve "teyid" amaçlı çalışmanın aktif birer katılımcısı hâline getirilmesi amaçlanıyor. Oluşturulan çerçevede öncelikli olarak bilgi kontrolüne tabi tutulacak beş konu başlığı belirlendi (ekonomi, yargı, iklim ve ekoloji, sağlık, bilim). Ancak başlıklar paydaşların ihtiyacı ve istekleri çerçevesinde çalışma süresince artırılabilir.

Ekim ayı ortasına kadar sürecek bu pilot uygulamayla ileride kapsamı genişletilebilecek işler bir model oluşturulması hedefleniyor. Olumlu olarak değerlendirilmesi hâlinde bu deneyim haber mecralarında haber kontrolü/standartlar editörü gibi boşlukların doldurulmasına yönelik programlar geliştirilmesi açısından önemli bir örnek ortaya koyacak. Haber odalarının birer paydaş olarak sürecin bilfiil katkı vermesi, gazetecileri ve medya kuruluşlarını yanlış bilgi konusunda çözüm yolları arayışının bir parçası kılmayı sağlayacak.

“Hakikat Zamanı!” projesinin ikinci faslında hazırlanan raporda ortaya konduğu üzere, Türkiye’de basın kuruluşlarının yanlış bilgi denetimi konusunda karşılaştığı zorlukları siyasi iklim ve ekonomik model eksikliği sorunundan bağımsız olarak değerlendirmek güç. Çalışma kültürü kuşkusuz önemli bir etken, ancak yanlış bilgi sorununun kalıcı olarak giderilmesi için siyasi ve ekonomik baskıların ortadan kalkması şart. Ancak haberciliğin niteliğini artıran gerçekçi ve kolaylıkla uygulanabilir orta vadeli çalışma modelleri geliştirilebilir. Çalışmanın üçüncü faslındaki temennimiz, P24 ve paydaşların yapacakları değerlendirmelerin çözüm arayışında bizlere bazı somut veriler sunarak yol gösterici olmaları.