Basın tarihi: Mustafa Kemal kimin “üvey büyük amcası”?
Okuyunca iki şeyi çok iyi anlıyor insan. Birincisi, yakın tarihimiz çok ilginç ve genellikle anlatılmayan hikayelerle dolu. İkincisi bu ülkede tabular, yasaklar, “kırmızı çizgiler” hiç bitmiyor
28.08.2024
30 Ağustos yaklaşıyor. “Zafer Haftasına” girdik.
2009 yılında bu konuyla ilgili medyada neler varmış diye tararken Başkomutan Mustafa Kemal ile ilgili Atlas Dergisi’nde çarpıcı bir gazeteciliğe rastladım.
Çok ilginç bir röportaj vardı.
***
Kenize Mourad, 1987 yılında Fransa‘da yayınlanan, “De la part de la princesse morte” (Saraydan Sürgüne) adlı ilk romanında sürgünde ölen annesinin hayatını anlatır.
Bu romanı dünyada en çok satan kitaplar listesine girmiş, otuzdan fazla dilde ve 42 ülkede yayınlanmıştır.
“Sürgünde ölen annesi….”
Peki o kim?
“Kenize Murad, 15 Haziran 1940’ta Paris’te doğdu.
Annesi, Sultan V. Murad‘ın torunu Selma Rauf Hanımsultan,
babası ise Damat Raca Seyyid Sacid Hüseyin Ali’dir.
“Rajkumari Kenize de Kotwara[2]“ olan asıl adını, Fransa’da ve Türkiye vatandaşlığına geçtiğinde nüfusa kayıt olurken “Kenize Murad” olarak değiştirmiştir.
Annesi Selma Hanım Sultan, onun doğumunu babasına haber veremeden ölmüş; annesinin hizmetindeki Zeynal Ağa, çaresiz kalarak bebek Kenîze’yi İsviçre’nin Paris konsolosluğu bahçesine bırakmıştır.
Kenîze Hanım’ı, başkonsolosun eşi büyüttü.
Onu beş yaşına kadar onu büyüten aile Venezuela’ya tayin olunca bir Katolik Lisesi’nde bırakıldı; beş yaşından sonra da bir Fransız aile tarafından büyütüldü.
Zeynel Ağa, 1942’ye kadar zaman zaman Kenize‘yi görmeye İsviçre Konsolosluğu’na gelmiştir.
Babası da onu lisede öğrenci olduğu sırada bulmuş ama okul onu babasına vermemiştir.”
***
İşte bu yaşam hikayesinin sahibi Kenize Mourad, Atlas Dergisi’nde anlatıyor:
“Şimdi, dedem ile Mustafa Kemal arasındaki bağlantıya dönelim. Dedemin babası Hayri Bey, bir ara Hicaz Defterdarlığı yapmıştı; eşi ise Sadrazam Tevfik Paşa’nın baba bir anne ayrı kardeşi Belkıs Hanım’dı…
Büyük dedem ve eşinin birkaç çocuğu olmuştu. Bunlardan biri, dedem Rauf Hayri Bey’di. Büyük dedemin iki kardeşi vardı.
Bunlardan Memduh Hayri Bey, iş adamıydı ve çocuklarından biri, Mustafa Kemal’in aşk yaşadığı meşhur Fikriye Hanım’dı. Dolayısıyla Fikriye, dedemin kuzeni, yani benim de kan bağıyla büyük halamdır. Hakkında söylenenler bir yana, Fikriye olağanüstü bir kadındı. Çok kültürlüydü, piyano ve ut çalardı, sesi pek hoştu, çok iyi Fransızca bilirdi. Güçlü bir karakteri vardı, dobra dobra konuşurdu.
Kız kardeşinin evlenip yerleştiği Mısır’da salgın baş gösterince korkmadan ziyarete gitmişti.”
***
Fikriye Hanım’ın büyük halası olduğunu öğrendiğimiz Kenize Mourad devam ediyor:
“Üçüncü kardeş olan Ragıp Hayri Bey, önce Hayriye Hanım ile evlenerek birkaç çocuk sahibi oldu.
Eşini kaybedince, kendisi gibi dul olan Zübeyde Hanım’la evlendi.
Evlilik anında, Zübeyde Hanım’ın ilk eşi Ali Rıza Bey’den olan oğlu Mustafa Kemal, 13 yaşındaydı.
Annesinin ikinci kocasını iyi karşılamadı”
***
Kenize Mourad, Prof.Dr Emre Öktem’e verdiği ve Atlas Tarih Dergisi’nde yayınlanan röportajda kendisi için büyük bir sürpriz olan Mustafa Kemal bağlantısını şöyle anlatıyor:
“Neticede büyük hayretler içinde öğrendim ki sadece Osmanlı Hanedanı’na mensup değilmişim, aynı zamanda Mustafa Kemal ile bağlarım varmış, kan bağı olmasa bile önemli bağlar.
Ne kadar sevindim, bilemezsin.
Dedemin üvey kuzeni olan Mustafa Kemal, benim de ‘üvey büyük amcam’ oluyor.
Bu keşif bende büyük heyecan ve ilgi uyandırdı, zira vatanı kurtaran Mustafa Kemal’e büyük hayranlığım vardır.”
***
Kenize Mourad bu akrabalığın belgesine Ankara Garı’ndaki Atatürk Müzesi’nde bir kıyıda sergilenen soyağacında rastlamış… Bakmış kendi adı, soyu, sopu ve Atatürk aynı soy ağacında…
Tabii etrafa sitemleri de var:
“Dedem ile Mustafa Kemal arasında akrabalık ilişkisi varmış…
Birçok insan bunu duymak istemiyor; çünkü Mustafa Kemal’in hayatı ile Osmanlı Hanedanının hayatını tamamen ayırmak istiyorlar. Bu yanlış…
Mustafa Kemal bir Osmanlı Subayı idi. Veliaht Vahdettin’e yaverlik bile yapmış ve Kayser’e ziyarete giderken, Almanya seyahatinde refakat etmişti.
Veliaht, Padişah olunca üç-dört defa görüşerek kızı Sabiha Sultan ile evlenmek istedi, bugün birileri bunu duymak istemese de…
Ama bugünlerde bile gazeteciler, Mustafa Kemal ile Osmanlı hanedanı arasında kan bağı olmasa bile anneannem Hatice Sultan’ın kocası üzerinden bir aile bağı olduğunu yazmaktan korkuyorlar.”
***
Okuyunca iki şeyi çok iyi anlıyor insan.
Birincisi, yakın tarihimiz çok ilginç ve genellikle anlatılmayan hikayelerle dolu.
İkincisi bu ülkede tabular, yasaklar, “kırmızı çizgiler” hiç bitmiyor.
Tabii asıl soru şu:
Bunca yasağın arasında bu toplumun, özellikle de gençlerin zihinleri nasıl gelişecek, nasıl kendilerine ait fikirler oluşturabilecekler, özgürce ifade edebilecekler?
Zor soru.